Adam powiedział o sobie: „I’m the best”. Zbudował to zdanie w czasie Present Simple, co oznacza, mówi o pewnym trwającym stanie. Gdy chcemy komuś opowiedzieć o Adamie, gdy chcemy powiedzieć, co wspomniał na swój temat bez dokładnego cytowania go, będziemy musieli użyć mowy zależnej, czyli reported speech.
Mowa zależna, język angielski i polski – różnice
W języku polskim także używamy mowy zależnej. Zdanie w mowie niezależnej zawiera dokładnie zacytowane słowa kogoś innego, np.: „Mama powiedziała: posprzątaj swój pokój!”. W mowie zależnej przytaczamy wypowiedź, ale w sposób przekształcony, nie cytujemy jej, np.: „Mama powiedziała, żebyś posprzątał swój pokój”. W języku polskim tworzenie zdań w mowie zależnej jest o tyle prostsze, że nie zmieniamy czasu, w którym zbudowana jest wypowiedź. W języku angielskim występuje zjawisko następstwa czasu, zatem, by opanować angielską mowę zależną, potrzebujemy znać budowę czasów i operować nimi w sposób swobodny.
W angielskim zdania w czasie teraźniejszym zmieniają się w zdania w czasie przeszłym. Zdania przeszłe zamieniają się w zaprzeszłe. Dla wielu osób brzmi to bardzo enigmatycznie, ale w przypadku tego zagadnienia jest podobnie, jak z działaniami matematycznymi. Budujemy zdania według przedstawionego wzoru. Należy najpierw się go nauczyć, a później powtarzać.
Zastosowanie mowy zależnej
Mowy zależnej używamy, gdy chcemy przytoczyć cudze słowa. Mechanizm ten często używany jest w rozmowach oraz w literaturze. Wzbogaca to język, a jednocześnie otwiera furtkę, by przekazać komunikat w sposób bardziej barwny lub otwarty.
Następstwo czasów w mowie zależnej
Do prawidłowego konstruowania zdań w mowie zależnej potrzebna jest znajomość czasów. Czasy Present (Simple, Continuous) należy zmienić na czasy Past. Czasy Past na czasy Present Perfect, a Present Perfect na Past Perfect. Dodatkowo will zmieniamy na would, can na could, a shall na should. Najlepiej będzie to widać na przykładach. Kilka z nich podajemy poniżej. Zacieniowane wiersze tabeli pokazują czas wyjściowy (lewa połowa) oraz czas, który otrzymamy w mowie zależnej (prawa połowa).
| Present Simple | Past Simple |
| Lubię czekoladę.
I like chocolate. |
On powiedział, że lubi czekoladę.
He said he liked chocolate. |
| „Jesteśmy Polakami”, powiedziała.
„We’re Polish” she said. |
Ona powiedziała, że jesteśmy Polakami.
She said they were Polish. |
| Present Continuous | Past Continuous |
| On teraz mieszka we Francji.
He is living in France now. |
On powiedział, że teraz mieszka we Francji.
He said he was living in France. |
| Słońce teraz świeci.
The sun is shining now. |
On powiedział, że teraz świeci słońce.
He said the sun was shining. |
| Past Simple | Past Perfect Simple |
| Mój przyjaciel dał mi prezent.
My friend gave me a present. |
Ona powiedziała, że jej przyjaciel dał jej prezent.
She said her friend had given her a present. |
| Widziałam Jezioro Łabędzie
I saw The Swan Lake |
Ona powiedziała, że widziała Jezioro Łabędzie.
She said she had seen The Swan Lake. |
| Past Continuous | Past Perfect Continuous |
| Pływałam w rzece.
I was swimming in the river. |
Ona powiedziała, że pływała w rzece.
She said she had been swimming in the river. |
| Śpiewałem!
I was singing! |
On powiedział, że śpiewał.
He said he had been singing. |
| Present Perfect Simple | Past Perfect Simple |
| Zgubiłem swój telefon.
I’ve lost my phone. |
On powiedział, że zgubił swój telefon.
He said he had lost his phone. |
| Wypiłam to
I have drink it. |
Ona powiedziała, że to wypiła.
She said she had drunk it. |
| Present Perfect Continuous | Past Perfect Continuous |
| Uczę się hiszpańskiego od trzech lat.
I’ve been studying Spanish for three years. |
On powiedział, że uczy się hiszpańskiego od trzech lat.
He said he had been studying Spanish for three years. |
| Trenuję bardzo ciężko
I’ve been working out very hard. |
Ona powiedziała, że trenuje bardzo ciężko.
She said she had been working out very hard. |
| Future Simple | Future in the Past |
| Zrobię śniadanie.
I will make breakfast. |
On powiedział, że zrobi śniadanie.
He said he would make breakfast. |
| Bedę weterynarzem.
I will be a vet. |
On powiedział, że będzie weterynarzem.
He said he would be a vet. |
| Future Continuous | Future Continuous in the Past |
| Będę czekać na mojego kolegę.
I will be waiting for my friend. |
On powiedział, że będzie czekał na swojego kolegę.
He said he would be waiting for his friend. |
| Będę gotować o tej porze.
I will be cooking at this time. |
Ona powiedziała, że będzie gotować o tej porze.
She said she would be cooking at this time. |
| Future Perfect | Future Perfect in the Past |
| Skończyłbym tę pracę do przyszłego tygodnia.
I will have finished the work by next week. |
On powiedział, że skończyłby pracę do przyszłego tygodnia.
He said he would have finished the work by next week. |
| Przeczytałabym te dokumenty do przyszłego tygodnia.
I’ll have read this documents by next week. |
Ona powiedziała, że przeczytałaby te dokumenty do przyszłego tygodnia.
She said she would have read this documents by next week. |
| Future Perfect Continuous | Future Perfect Continuous in the Past |
| Będą na mnie czekali.
They will have been waiting for me. |
Ona powiedziała, że oni będą na nią czekali.
She said they would been waiting for her. |
| Mieszkałabym w Londynie.
I will have been living in London. |
Ona powiedziała, że mieszkałaby w Londynie.
She said thad she would been living in London. |
Jak wspominamy wcześniej, niektóre czasowniki modalne zmieniają swoją formę:
| will | would |
| Będę lepszą osobą.
I will be a better person. |
Ona powiedziała, że będzie lepszą osobą.
She said she would be a better person. |
| can | could |
| Pomogę Ci z gotowaniem.
I can help you with cooking. |
On powiedział, że pomoże mi z gotowaniem.
He said he could help me with cooking. |
| shall | should |
| To powinno być skończone.
It shall be done. |
Ona powiedziała, że to powinno być skończone.
She said it should be done. |
| may | might |
| Możecie użyć swoich komputerów.
You may use your computers. |
On powiedział, że możemy użyć naszych komputerów.
He said we might use our computers. |
Czasowniki would, could, might, should nie zmieniają swojej formy w mowie zależnej, np.:
| should | should |
| Powinnam pójść do dentysty.
I should go to the dentist. |
Ona powiedziała, że powinna pójść do dentysty. She said she should go to the dentist. |
Pytania w mowie zależnej – tworzenie pytań w mowie zależnej
Tworzenie pytań w języku angielskim na ogół polega na mechanizmie inwersji lub wysunięciu operatora na początek zdania. Podobnie jest w mowie zależnej. Jeśli chcemy zadać pytanie, musimy dopasować je do czasu, w którym zbudowane jest się zdanie. Wybrane przykłady poniżej.
| Czas | Zdanie oznajmujące | Zdanie pytające |
| Present Simple | Ona jest z Polski
She is from Poland. |
Czy ona jest z Polski?
Is she from Poland? |
| Present Continuous | My teraz gotujemy.
We are cooking now. |
Czy my teraz gotujemy?
Are we cooking now? |
| Present Perfect Simple | Tata złamał rękę.
Dad has broken his arm. |
Czy tata złamał rękę?
Has dad broken his arm? |
| Present Perfect Continuous | On czeka na Ciebie.
He has been waiting for you |
Czy on czeka na na Ciebie?
Has he been waiting for you? |
| Past Simple | Zjadłeś moją pizzę!
You ate my pizza! |
Czy Ty zjadłeś moją pizzę?
Did you eat my pizza? |
| Past Continuous | My siedzieliśmy w ogrodzie.
We were sitting in the garden. |
Czy my siedzieliśmy w ogrodzie?
Were we sitting in the garden? |
| Past Perfect Simple | On zjadł moje ciasto.
He had eaten my cake. |
Czy on zjadł moje ciasto?
Had he eaten my cake? |
| Past Perfect Continuous | Oni czekali na mamę zanim goście przyszli.
They had been waiting for mum before the guests came. |
Czy oni czekali na mamę zanim goście przyszli?
Had they been waiting for mum before the guests came? |
| Future Simple | Zadzwonimy na policję.
We will call the police. |
Czy zadzwonimy na policję?
Will we call the police? |
Tworząc pytania w mowie zależnej, nie możemy zapominać o zaimkach pytających zaczynających się od wh‑. One także muszą znaleźć się w pytaniach. Kilka przykładów poniżej:
| Direct question | Reported question | |
| is, are | Dlaczego ona jest chora?
Why she is sick? |
On zapytał dlaczego ona jest chora.
He asked why she was sick. |
| was, were | Gdzie oni byli?
Where were they? |
On zapytał gdzie oni byli?
He asked where they had been. |
| will | Kiedy pojedziesz?
When will you go? |
Ona zapytała kiedy pojadę.
She asked when would I go. |
| did | Gdzie pracowałeś?
Where did you work? |
Ona zapytała gdzie pracowałem.
She asked where I had worked. |
| can | Umiesz pływać?
Can you swim? |
Ona zapytała, czy umiem pływać.
She asked could I swim. |
Nauka mowy zależnej
Podstawową umiejętnością, którą musimy posiąść, jeśli chcemy zacząć naukę mowy zależnej, jest opanowanie konstrukcji czasów w języku angielskim. Dzięki temu z łatwością można stosować następstwo czasów. Jeśli nadal będziemy mieli z tym problem, to warto pomyśleć o nauce angielskiego online. Angielski online Tutlo daje możliwość powtórek interesującego nas materiału, w tym czasów i ich budowy. Lekcje odbywają się z lektorem lub native speakerem, który wszystko dokładnie nam wytłumaczy.
Dobrym pomyłem, jest też skorzystanie z materiałów do nauki gramatyki, które nasza szkoła oferuje na swojej stronie za darmo. Znajdziemy tam między innymi ebooki, infografiki oraz inne materiały pozwalające na powtórkę różnych działów. Mowa zależna może przysporzyć trochę kłopotów, ale podobnie jak w przypadku matematyki, musimy znać wcześniejsze działy i wzory, by poradzić sobie z kolejnym materiałem. Nie ma innego wyjścia. Powodzenia.